Một số phương pháp học tập và ôn luyện thi vào 10 THPT
môn Lịch sử
Ngày 12/3 vừa qua, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã công bố môn thi thứ tư của kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2021-2022 tại Hà Nội là môn Lịch sử. Đây là năm thứ hai Hà Nội áp dụng thi bốn môn để tuyển sinh vào lớp 10, kể từ năm 2019. Riêng năm 2020, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội bỏ môn thi thứ tư do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.
Mặc dù khá bất ngờ khi môn Lịch sử là môn được chọn là môn thi thứ tư của kỳ tuyển sinh vào lớp 10 của liên tiếp hai năm học 2019-2020 và 2021-2022. Song, BGH nhà trường và giáo viên tổ chuyên môn cũng đã có những kế hoạch dạy, học và ôn tập cụ thể để chuẩn bị thật tốt cho môn thi Lịch sử trong kì thi vào 10 THPT sắp tới.
Đang trong những ngày ôn luyện thì dịch Covid 19 lại bùng phát. Đây là một bất lợi rất lớn cho các em học sinh lớp 9 khi ôn luyện các môn thi vào 10, đặc biệt là môn Lịch sử-môn thi thứ 4 mới vừa được công bố hồi đầu tháng 3. Tuy nhiên, trước diễn biến của tình hình dịch bệnh, nhà trường đã có những kế hoạch mới, đó là chuyển từ hình thức học tập, ôn luyện trực tiếp sang trực tuyến. Song song với đó, các em học sinh lớp 9 còn được ôn luyện qua hệ thống ôn tập trực tuyến Study của Sở.
Trong bối cảnh dịch bệnh và vẫn phải tham gia kì thi khi có sự chỉ đạo của Sở thì việc học sinh có kỹ năng học tập, ôn luyện và làm bài hiệu quả là vô cùng cần thiết và quan trọng. Chính vì vậy, một số phương pháp sau đây sẽ giúp các em học sinh chuẩn bị tốt cho kì thi này.
Có 2 phương pháp học hiểu rất hiệu quả:
- Một là, sử dụng sơ đồ tư duy trong Lịch sử để hệ thống kiến thức. Với những kiến thức đã học, các em sẽ chia thành từng giai đoạn, các chuyên đề rồi vẽ sơ đồ tư duy khác nhau. Tất cả lượng kiến thức thầy cô dạy trên lớp thì các em sẽ tự vẽ, tự thiết kế thành những sơ đồ tư duy khác nhau, hay còn gọi là cây kiến thức. Đó là những kiến thức cơ bản, khi nhìn vào đó các em có thể triển khai, bổ sung thêm những kiến thức mà mình đã được học, làm cho cây kiến thức đó đầy lên. Khi sử dụng sơ đồ tư duy này thì học sinh rất dễ nhớ, nhớ lâu và không bị bỏ sót kiến thức.
Sơ đồ tư duy trong học Lịch sử
- Hai là, có thể xem lại các video, bài giảng của các thầy cô giáo ở trên mạng, xem lại các phim tư liệu về Lịch sử. Xem lại các lược đồ, các diễn biến ở các chiến thắng lớn trong Lịch sử. Phương pháp này tái hiện lại giúp các em nhớ sự kiện lâu hơn thay vì đọc toàn những chữ khó nhớ.
Trên đây là một số phương pháp để học tốt môn Lịch sử. Còn đối với ôn luyện để thi vào 10 THPT thì các em phải có một số kĩ năng sau:
Thứ nhất, ôn nội dung trọng tâm.
Ôn tập của thi trắc nghiệm là không đi quá sâu vào tình tiết nhỏ lẻ. Các em chỉ cần nhớ được sự kiện chính là đã có thể làm được bài. Cấu trúc của môn Lịch sử không quá phức tạp, nó chia rõ ràng phần lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam. Ở phần lịch sử thế giới được chia rõ làm 5 chuyên đề, là 5 chương mà các em đã học.
Ví dụ chương I về Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa. Chương II là các nước Á_Phi_Mĩ Latinh. Chương 3 là Mỹ _Nhật Bản _Tây Âu. Sau khi học III chương này thì phần lịch sử sử thế giới có một điều hay ở chương 4 là về quan hệ quốc tế. Khi học về quan hệ quốc tế sẽ xâu chuỗi được liên hệ của cả 3 chương kia mà các em đã học. Cuối cùng là chương V cách mạng khoa học kĩ thuật.
Lịch sử Việt Nam cũng chia làm các giai đoạn, trong mỗi một giai đoạn đều có một điểm nhấn nhất định để xoáy vào đó học. Các em xây dựng dưới dạng sơ đồ tư duy nên những mảng kiến thức này sẽ được xâu chuỗi với nhau.
Thứ hai, đọc và nhận dạng câu hỏi.
Học sinh cần chia phần Lịch sử thế giới ra làm 5 chuyên đề, tương ứng với năm chương trong sách giáo khoa.
Lịch sử Việt Nam cũng được chia thành 5 giai đoạn, thứ nhất từ 1919-1930 và mấu chốt là việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam ra đời. Đay chính là bước ngoạt của Lịch sử Việt Nam.
Giai đoạn thứ hai từ năm 1930-1945 thì mốc quan trọng nhất chính là Cách mạng tháng Tám thành công dẫn đến sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Sự kiện này là một bản lề của lịch sử dân tộc, chúng ta đã phải đấu tranh từ năm 1858 đến năm 1945 mới dành được độc lập. Nhớ được kết quả và thắng lợi lớn nhất của Cách mạng tháng Tám đó chính là sự kiện ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình và Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đó là sự kiện quan trọng nhất.
Giai đoạn thứ ba từ năm 1945 đến 1954 kháng chiến chống Pháp với chiến thắng quân sự lớn nhất là chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954. Nhưng việc kết thúc kháng chiến chống Pháp này lại không phải là chiến thắng Điện Biên Phủ, mà phải nhớ đến việc nước ta kí hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954. Đó là mấu chốt của vấn đề. Nói đến chiến thắng thì bao giờ học sinh cũng có tâm thức là chiến thắng quân sự nhưng thực tế chiến thắng quyết định nó lại là mặt trận ngoại giao. Nếu đề thi hỏi là chiến thắng quân sự nào thì chắc chắn là chiến thắng Điện Biên Phủ. Nhưng nếu hỏi thắng lợi nào góp phần thúc đẩy cuộc kháng chiến chống Pháp thì đó là chiến thắng trên mặt trận ngoại giao. Nhiều em cứ nghe thấy chiến thắng là đánh dấu vào Điện Biên Phủ là sai.
Giai đoạn tiếp theo từ 1954 đến 1975 là kháng chiến chống Mỹ. Giai đoạn này nước ta có thắng lợi quân sự lớn là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân năm 1975 nhưng chiến thắng quyết định thì lại trên bàn đàm phán Paris năm 1973. Vậy nên phải lưu ý những cái đó, phân tích xem câu hỏi vấn đề gì, có như vậy mới không sợ lạc đề hay còn gọi là “sập bẫy” người ra đề.
Giai đoạn thứ năm từ 1975 cho đến nay là nước ta bước vào giai đoạn đổi mới và xây dựng đất nước theo con đường chủ nghĩa xã hội.
Mỗi một chuyên đề như vậy, học sinh cần nhớ bám vào những sự kiện quan trọng.
Khi làm bài thi, các em học sinh cần có một số lưu ý sau:
Có những bạn học rất tốt nhưng khi làm bài thi lại không đạt được điểm cao và ngược lại. Cần nhất là các em phải rèn được kỹ năng làm bài, phải chú ý đến một số lưu ý quan trọng. Phải nắm được cấu trúc của đề bài, bao nhiêu câu và mỗi câu trả lời trong bao nhiêu phút là đủ. Cần nhận dạng câu hỏi thật chính xác, từ đó câu nào dễ ta làm trước và câu khó ta làm sau, câu nào chắc chắn đúng phải đặt bút tô luôn.
Không nhất thiết làm tuần tự từ câu 1 đến câu cuối. Vậy nên, câu nào đã làm rồi thì học sinh nên tích một dấu tương ứng vào tờ đề bài để không bị bỏ sốt.
Đã làm bài thi trắc nghiệm thì tránh tô mờ, đáp án đúng nhưng tô ẩu, mờ dẫn đến mất điểm thì thật đáng tiếc. Phải tô rõ ràng, dứt khoát.
Đã đi thi thì dù khó hay dễ cũng phải tô đủ 100% câu trả lời. Những câu không chắc chắn buộc học sinh sẽ phải tìm phương án loại trừ, nhớ được ít nhieefu sự kiện thì cũng phải tô vào. Hay cho không thể nhớ được là đáp án nào đúng thì có thể chấp nhận 50/50, hi vọng mình rơi vào trường hợp may mắn, còn nếu không tô thì chính mình đã tự bỏ đi 50% may mắn đó.
Phải phân bổ thời gian để sau khi làm xong bài thi vẫn phải còn dư 5 phút để kiểm tra lại bài lần cuối, phải đếm số lượng câu trả lời mà mình đã tô.
Hy vọng với một số phương pháp về học, ôn luyện và cách làm bài nêu trên, các em học sinh sẽ đạt kết quả cao trong kì thi vào 10 THPT.